Mythe 1: "Dé oudere bestaat”

De ene oudere kan tot wel veertig jaar verschillen van de andere oudere, in biologische leeftijd. En toch slagen we er als maatschappij in om op één en dezelfde manier over hen te spreken of hen op dezelfde manier aan te spreken. Veertig jaar! Dat is alsof we geen onderscheid zouden maken tussen onze communicatie naar peuters en veertigers. Klinkt gek, nee? Laat ons daar verandering in brengen. Want de groep ouderen is enorm divers.

Het gaat over verschillende generaties. Er zijn jonge zestigers die nog aan het werk zijn maar al nadenken over de tijd die vrijkomt als ze met pensioen gaan. Er zijn de zestigers en zeventigers die (meestal) met pensioen zijn. Naast andere engagementen besteden ze vaak ook veel tijd aan de zorg voor ouders en/of kleinkinderen. En dan heb je de 80-plussers die misschien al meer geconfronteerd worden met zorgnoden, maar ook zeer actief kunnen zijn in het verenigingsleven.

Mythe 2: “Je leven verandert volledig de dag dat je 67 jaar wordt”

In tegenstelling tot wat velen denken, is er ook niet zoiets als ‘uniforme ouderenthema’s’.  Je leven verandert niet plots op de dag dat je bijvoorbeeld 67 jaar wordt. De diversiteit die heerst in activiteiten, kennis en ervaring, sociaal-economische situaties, woonvormen, manieren van in het leven te staan, engagementen, ... blijft gewoon bestaan.

Ouderen zijn dus niet enkel geïnteresseerd in onderwerpen zoals zorg, kleinkinderen, koffie en taart of stoelyoga. Ouderen hebben een zeer breed interesseveld en zijn eigenlijk ook gewoon bezig met thema’s die andere generaties bezighouden. Je vertrekt daarom best vanuit interessegebieden en niet vanuit leeftijd.

Mythe 3: “Alle ouderen hebben zorgnoden”

Als we ouderen afbeelden, kiezen we er al snel voor om dat in combinatie met hulpmiddelen te doen én om daar de nadruk op te leggen. Maar lang niet elke 65-plusser heeft zorgnoden. Je wordt er bovendien niet van de ene dag op de andere mee geconfronteerd. Laat staan dat steunkousen, een alarmknop of een rollator standaard bij je 65ste verjaardag horen.

Herleid ouderen dus niet tot hun zorgnoden. Ouderen zijn bovenal mensen. Met interesses, kennis en ervaring. En als die hulpmiddelen op een dag toch nodig zijn, kan je ze gerust tonen in beelden. Maar doe dat op een respectvolle en vooral genuanceerde manier.

Ook het omgekeerde zien we regelmatig terugkomen: een overdreven positieve beeldvorming. Het gaat dan vaak om gephotoshoptebeelden die het schoonheidsideaal promoten. Met rechtgetrokken rimpels en gebleachtetanden. Ook dat is geen genuanceerde of waarheidsgetrouwe beeldvorming.

De Vlaamse Ouderenraad lanceerde zo’n tien jaar geleden een fotodatabank. Iedereen – tenzij je commerciële doeleinden nastreeft - kan in de fotodatabank foto’s aanvragen. Het initiatief ontstond uit een fotowedstrijd waarbij vooral ouderen zelf foto’s inzonden om de beeldvorming realistischer te maken.

Maar ook taal speelt een belangrijke rol. Daarom werkt de Vlaamse Ouderenraad al jaren samen met de VRT. Een woordenlijst stimuleert bepaalde termen, en raadt andere af. Zo spreken we niet over dementerenden, maar over mensen met dementie.

Mythe 4: “Ouderen zijn digitaal niet mee”

Omdat we denken dat ouderen niet digitaal geletterd zijn, laten we online communicatie al eens achterwege. En toch. Heel wat ouderen gebruiken het internet als een belangrijk informatiekanaal. Bij de 65- tot 74-jarigen in Vlaanderen gebruikt 93% wekelijks internet. Bij 75-plussers is dat 80%.

Het is dus aangeraden om op online én offline te mikken. Een fysiek loket, een gemeentelijk informatieblad, flyers of een telefoonnummer, ... Ze kunnen perfect naast een toegankelijke website of Facebookpagina staan. Die online tools zie je idealiter als een toevoeging en niet als een vervanger voor de klassieke dienstverlening.

Genuanceerd verhaal

Er bestaan dus geen ‘one size fits all-antwoorden’. Het draait om communiceren op maat. Alles begint bij luisteren. Probeer zelf niet in te vullen waar ouderen volgens jou nood aan hebben, maar vraag het aan hen.

Je merkt het: dé ouderencommunicatie bestaat niet. We moeten dit op een genuanceerde manier benaderen. Sterke ouderencommunicatie is communicatie die rekening houdt met de grote en diverse groep ouderen. Het is communicatie die zowel papieren als digitale vormen aanneemt. Die een genuanceerde beeldvorming nastreeft. Die geen verkleuterend taalgebruik hanteert of hoogdrempelig is. Kortom: communicatie in balans.