Welke misvattingen leven er over duidelijke taal?
In welke mate je doelgroep jouw magazine leest, heeft niet alleen te maken met de inhoud en het concept van je magazine. Ook de teksten moeten duidelijk zijn zodat je lezer ze begrijpt. Maar over duidelijke, heldere taal bestaan er wel nog wat misvattingen. Michel Helears van Wablieft, het centrum voor duidelijke taal, werpt zijn licht op de misvattingen en geeft je enkele tips.
Elke organisatie streeft ernaar om iedereen uit hun doelgroep te bereiken, ongeacht de mate van geschooldheid, achtergrond enzovoort. Het is een illusie dat je iedereen kan bereiken, maar door je taal aan te passen kan je er wel voor zorgen dat minder mensen afhaken. Over ‘duidelijke taal’ bestaan wel wat misvattingen. We bespreken er vier.
1. Mijn doelgroep is niet laaggeletterd
Je mag en kan er niet van uitgaan dat je volledige doelgroep sterk is in lezen en schrijven omdat jij het wel bent. Laaggeletterdheid is een heel onzichtbaar fenomeen. Meestal ontwikkelden die mensen door de jaren heen een mechanisme om moeilijkheden te vermijden. Bijvoorbeeld door excuses te gebruiken zoals: “ik ben mijn bril vergeten, wil jij het even voorlezen?”
Om je een idee te geven: de groep 18+-ers die tweedekansonderwijs volgen, groeit elk jaar. Onderzoek toont verder ook aan dat 1 op 5 van de Vlamingen laaggeletterd is. Duidelijk taal hanteren, kan dan echt wel drempelverlagend werken.
2. Duidelijk taal maakt mijn tekst saai
Het klopt dat als je je echt aan de regels van de kunst houdt, er enkele gevolgen zijn voor de stijlkeuze. Zo is het bijvoorbeeld beter om geen beeldtaal te gebruiken. Het is altijd een beetje zoeken tussen duidelijkheid en een leuke stijl.
Als goede lezer is het bovendien niet gemakkelijk om alle moeilijkheden met beeldtaal te ontdekken. Daarom deze tip: als je naleest vraag je dan telkens af of je de zin begrepen hebt. Kan je de zin ook anders of verkeerd interpreteren? Vergeet daarbij het doel van je magazine niet: wil je dat je lezers iets doen, wil je informeren …
3. Duidelijke taal zorgt ervoor dat hooggeschoolden afhaken
We moeten af van de idee dat simpele taal hooggeschoolden doen afhaken. Integendeel. Je doelgroep analyseert de tekst niet in die mate. Voor goede lezers betekent duidelijke taal een tekst die ze vlot lezen en waarmee ze meteen weten waartoe en waaraan. En de mensen die minder goed lezen kunnen er toch de kern uithalen.
4. De informatie is niet meer correct door duidelijke taal
Als je iets heel simpel moet uitleggen, verlies je soms nuance. Dat klopt. Op zich is dat geen probleem, zolang je het beseft en je niet alle nuance verliest. Het is een afweging die je maakt: hoe kan ik het simpel verwoorden in zinsbouw, woorden en gedachten zodat mijn doelgroep het begrijpt en zonder dat ik al te veel nuance verlies.
Laten we het ook eens omdraaien: is jouw tekst echt begrijpelijk als je alle nuance meeneemt? Je wil dat mensen je magazine lezen. Je moet dus wel aan de slag met de teksten. Als je alle input erin wil, loop je het gevaar dat mensen het te moeilijk of te saai vinden en het niet lezen. Een beetje nuanceverlies kan dus geen kwaad, zolang je erover waakt dat je niet te kort door de bocht gaat.
Hoe maak je je teksten duidelijker? Enkele tips:
- Één gedachte, één zin. Vermijd zoveel als mogelijk samengestelde zinnen.
- Laat je tekst ademen. Een grote lap tekst lezen is voor iedereen een uitdaging. Ook voor mensen die goed kunnen lezen en schrijven. Deel dus op in alinea’s, voorzie witruimte en tussentitels.
- Gebruik geen beeldtaal in titels en tussentitels. Zorg ervoor dat je (tussen)titels de lading dekken. Het moet duidelijk zijn waarover het artikel gaat.
- Herlees en laat herlezen. Schrijf je in woorden die we ook in de volksmond nemen of gaat het toch om vakjargon? Zijn je zinnen niet te complex? Moet je ergens een pauze inlassen met een punt of een komma?
- Denk na over beeldgebruik. Dat beelden belangrijk zijn, staat buiten kijf. Wees selectief in je beeldkeuze en ga voor beelden waarop letterlijk staat waarover de tekst gaat.
