In het jaar voor de verkiezingen staat de scheidingslijn tussen overheidscommunicatie (communicatie gericht op algemeen belang door overheidsdiensten en -medewerkers) en politieke communicatie (communicatie door politici over politieke ideeën, van nature niet neutraal) vaker onder druk. Wat er kan en niet kan wordt deels wettelijk geregeld, maar is ook een zaak van goede afspraken. Een overzicht.

Wettelijk kader tijdens de sperperiode

Vier maanden voor de verkiezingen gaat een sperperiode in. Zodra de sperperiode ingaat, geldt voor de kandidaten de wet op de verkiezingsuitgaven die het maximumbedrag bepaalt dat ze kunnen uitgeven. Bepaalde campagnemiddelen zijn voor politici verboden. Politici die zowel federaal/Vlaams als lokaal opkomen moeten rekening houden met alle geldende regels. Ze houden dus rekening met de federale sperperiode en met de lokale regels.

• Voor de federale, Vlaamse en Europese verkiezingen van 9 juni gaat de sperperiode in op 9 februari 2024
• Voor de lokale verkiezingen van 13 oktober gaat de sperperiode in op 1 juli 2024
  

Tijdens deze periode ben je als communicatiedienst best extra voorzichtig in je overheidscommunicatie: houd je aan objectieve informatie en waak over de politieke neutraliteit. Voor de federale overheid en de deelstaten geldt een extra protocolakkoord dat specifieke regels oplegt voor overheidscommunicatie. Dit protocolakkoord is van toepassing op officiële informatie en campagnes van regeringen, ministers, staatssecretarissen en parlementsvoorzitters, verspreid via kanalen die rechtstreeks of onrechtstreeks door de overheid gefinancierd worden. Het uitgangspunt van dat protocol is dat alle overheidscommunicatie gedepersonaliseerd moet worden. Dat wil zeggen dat alleen functietitels eventueel vermeld mogen worden.

Wil je meer weten over de geldende regels? Je vindt alle regelgeving hier:

• Lokale verkiezingen
• Vlaamse verkiezingen (op deze pagina vind je ook veel voorbeelden van wat kan en niet kan.)
• Federale verkiezingen
• Europese verkiezingen

Goede afspraken maken goede vrienden

Het wettelijk kader beperkt zich tot de sperperiode. Er zijn dus geen afdwingbare regels in de maanden vóór de sperperiode. Maar ook dan is het van belang om de overheidscommunicatie neutraal en objectief te houden.

Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers stuurde een omzendbrief waarin hij alle lokale besturen vraag om in het jaar voor de verkiezingen de nodige kiesheid aan de dag te leggen in informatiebladen, andere publicaties en ‘elektronisch verspreide informatie’ van het bestuur.

 “Een verstandig bestuur legt zichzelf ter zake uit eigen beweging strenge regels op. Een deontologisch correcte houding is bepalend voor het imago van het bestuur, zijn mandatarissen en voor de overheid in het algemeen. Het is in elk geval niet aanvaardbaar dat de leden van het college of van de deputatie in het jaar van de verkiezingen, of in een ander jaar, de informatiekanalen gebruiken om hun verwezenlijkingen van de lopende bestuursperiode op een rijtje te zetten.”

Duidelijke afspraken over objectieve communicatiekanalen dragen daartoe bij. Zoals afspraken over de rol van politici en ambtenaren bij de opmaak en invulling van magazines, website, sociale media en het persbeleid.

In de ideale wereld wordt een afsprakennota opgemaakt met verschillende partners (en door de beleidsmakers goedgekeurd) bij het begin van een legislatuur of op een verkiezingsloos moment. Maar het loont ook om nu een afsprakennota te maken. Hoe je dat doet en voorbeelden van afspraken vind je in het artikel ‘Hoe maak je communicatie-afspraken?